Ta’lim o’lchovining mohiyati: Ta’lim o’lchovining tabiati quyidagicha:
(a) O’quv o’lchovi bilvosita va to’liq emas.
(b) Ta’lim choralari kiritiladigan belgining vakillik xatti-harakatlarini o’lchaydi.
(c) Ta’lim choralari bilan o’lchanadigan birliklar doimiy emas.
(d) Ta’lim o’lchovlari qurilmalari haddan tashqari noldan boshlanmaydi
(e) Ta’lim choralari o’quv sxemalarini baholash vositasi sifatida qo’llaniladi. Ratsi Ta’lim berish ma’lum bir o’quv maqsadlarida olib boriladi.
(f) turli psixologik choralar singari, o’quv tadbirlarida to’liq ob’ektivlik ta’minlanmaydi. Ta’lim o’lchovlari: o’quv o’lchovi o’quv jarayonining muvaffaqiyati yoki muvaffaqiyatsizligini sodda ma’noda baholash uchun ishlatiladigan turli xil o’lchash jarayonlarini anglatadi. Bu aniq o’quv jarayonining maqsad va vazifalariga erishishda tarkib va usullar tanlangan tarkibiy qismlar muvaffaqiyatli bo’lganligini, bunday muvaffaqiyatsizliklar va ularni o’quv o’lchovining sabablari muvaffaqiyatli amalga oshirayotganligini anglatadi Iloji bor jihatlarini muntazam tahlil qilish jarayoni. Bunday o’lchov jarayonlarining asosiy maqsadi ma’lum bir o’quv jarayoni maqsadlariga erishish va zarur bo’lganda o’quv jarayonidagi o’zgarishlarni engillashtirishdir. Ta’lim o’lchovi ayniqsa, muvaffaqiyat darajasini tushunishda va turli o’quvchilarning bilim olish jarayonida muvaffaqiyatsiz bo’lishda yordam beradi.
O’quv jarayonida psixologiya olamida yangi o’zgarishlarning paydo bo’lishi bilan o’quv jarayonida asta-sekin o’lchash tushunchasi paydo bo’ldi. Biroq, Qirqinchi asrda ta’limda, ayniqsa XIX asr davomida qo’llaniladigan imtihon usullari kamchiliklarga to’la edi. O’qituvchilar talabalar tomonidan sotib olingan bilimlarni o’lchashni rejalashtirmoqdalar va sinov tizimida o’zlarini zarur bo’lgan fanlarni qo’llashni rejalashtirmoqdalar. O’qituvchi talabalarning muvaffaqiyati va muvaffaqiyatsizligini o’z xohishlariga ko’ra, ta’mlari va injiqliklariga ko’ra baholaydi. Boshqacha qilib aytganda, o’qituvchilar super’an’anasiz jarayon orqali sinov jarayoni orqali talabalar tomonidan sotib olingan bilimlarni tahlil qilish va o’lchash jarayoniga ishonishadi. Bunday sinov jarayonlar umuman ilmiy emas edi. Shuning uchun, bu talabalar tomonidan sotib olingan bilimlarni rejalashtirilgan tarzda o’lchash mumkin emas. Talabalarning bilimlarini o’lchash jarayoni bunday testlar rejalashtirilmagan, unsiz va subyektiv tabiatda bo’lgan. O’n to’qqizinchi asrning oxirida, ayniqsa XX asr boshlarida fanning ta’siri insoniy fikrlarning barcha jihatlarida dinamik bo’ldi. Natijada zamonaviy fan inson bilimlarining aksariyat sohalariga kirdi. Ilmiy-tadqiqotlarning barcha tizimlarida imtiyozli va ilmiy usullar va tizimlarni qo’llash sur’atlari. Asta-sekin, ta’limning jadallashtirilgan va turli xil sinov jarayonlarida turli xil sinovlar va turli xil sinov usullari qo’llanilgan. Language: Uzbek