O le luʻi a Sasin o Initia

Pe tusa o le 1890, surontiko sam o Randlandlation nuu, o se galu miti o le nuu mamao, na amata fesili ai le setete puleaina o le vaomatua. Na finau o ia ina ia le fausia ai e le Malo, vai, eleele ma laau, o lea sa le mafai ai. E leʻi umi ae tupu se gaioiga lautele. I le faatasi ai ma i latou na fesoasoani e faamatuu atu i ai i le fanau a Sampon. E 1907, e 3,000 aiga na mulimulitaʻi i Ona manatu. O nisi o saasasi sa mafua mai i le taʻoto i luga i le latou laueleele, ina ua o mai le fomaʻi o Dutch i Hichsoni, a o isi e lololo atu lafoga poʻo sala poʻo le faia o galuega.

Punaoa g

Dirk Van Hogendorp, o se ofisa o le autasi Sasae Initia Kamupani i Colonial Java:

‘Butavians! Maofa! Faafofoga ma ma ofoofogia mea e tatau ona ou talanoa i ai. Ua faʻatamaia tatou feʻe, o lo tatou faʻaupuina o le a faʻaleagaina i tatou i le malosi o le vaa. Ioe, o le vaomatua o Java ei ai Timober na lava e fausia ai se magamau, i se taimi puʻupuʻu, e ese mai o le tele o faʻatauga o le java o loʻo manaʻomia e le mafai ona sili atu le faʻaeteeteina ma le puleaina. ‘

Dirk Van Hogesndorp, taua i Persis, Evest vaomatua, leaga tagata, 1992.   Language: Samoan