Ityuwa kaMatshi kunye neMbaleki ye-MATREARD NORHMA EIndiya

UMahatma Gandhi ufumanise kwityuwa unamandla onamandla onokumanyanisa isizwe. Ngomhla wama-31 kuJanuwari 1930, wathumela ileta eya eViceroy irwin echaza iimfuno ezilishumi elinanye. Ezinye zezi yayinomdla ngokubanzi; Abanye yayikukudinga okuthile kweeklasi ezahlukileyo, ukusuka kwabasebenzi abavela kwimigangatho. Umbono yayikukwenza ukuba kufuneke ukuba kuqondwe ngokubanzi, ukuze zonke iiklasi eziphakathi koluntu lwaseIndiya zinokuchonga kunye nabo kwaye wonke umntu unokudityaniswa kwiphulo elimanyeneyo. Olona thando loko lonke yayiyimfuno yokuphelisa irhafu yetyuwa. Ityiwa yinto echithwa sisityebi kwaye ihlwempuzekile ngokufanayo, kwaye yenye yezona zinto zibalulekileyo zokutya. Irhafu esenziwe ngetyuwa kunye norhulumente ngokugqithileyo kwimveliso yayo, iMahatma Gandhi ibhengezwe, yatyhila eyona nto iphambili kulawulo lweBritane.

Ileta kaMahatma Gandhi yayinjalo, ngendlela, ilupotum. Ukuba imfuno ayizalisekanga nge-11 Matshi, ileta yathi, iCongress yayiza kuqalisa iphulo lokungathobeli. I-Irwin yayingafuni ukuxoxa. Ke uMahatma Gandhi waqalisa i-Matshi yakhe edumileyo ehamba ne-78 yamatsha-ntliziyo akhe amthembileyo. U-Matshi wayengaphezulu kweekhilomitha ezingama-240, ukusuka kwi-ashhiji kaGandhiji eSabarmai kwidolophu yonxweme yeGujarati yaseDandi. Amavolontiya ahambe iintsuku ezingama-24, malunga neekhilomitha ezili-10 ngosuku. Amawakawaka eva iMahatma Gandhi Naphi na, kwaye wabaxelela into awayeyithetha ngobuqhophololo kwaye ebabongoza ukuba bambelele ngoxolo iBritane. Ngomhla we-6 ku-Epreli wafika uDandi, waza waphulwa umsitho, owenza ityuwa ngamanzi abilayo.

Oku kuphawule ukuqala kwentshukumo yokungaphulaphuli. Yahluke njani le ntshukumo kwintshukumo engasebenziyo? Abantu ngoku babebuzwa ukuba bangavumi ukusebenzisana neBritane, njengoko bekwenzile ngo-1921-22, kodwa ukwaphula imithetho yobukoloniyali. Amawakawaka kwiindawo ezahlukeneyo zelizwe aphule umthetho wetyuwa, ityuwa eyenziwe kwaye abonakalise phambi kweefektri zikarhulumente. Njengoko intshukumo isasazeka, ilaphu langaphandle lalinyikinyiwe, kwaye iivenkile zotywala zazikhutshiwe. Abalinganekiyo bayala ukuhlawula irhafu kunye nerhafu yeChathidari, amagosa elambane arhoxa, kwaye kwiindawo ezininzi abahlambeli baphule imithetho yehlathi – ukuya kumahlathi agciniweyo ekuqokeleleni iinkuni neenkomo.

Ixhala leluphuhliso, urhulumente wobukoloniya waqala ukubamba iinkokheli zeCongress nganye nganye. Oku kukhokelele kwingxolo enobundlongondlongo kwiibhompu ezininzi ezininzi. Xa i-Abdul Ghalfar Khan, umfundi ozinikeleyo waseMahatma Gandhi, wabanjwa ngoAprili 1930, izihlwele ezinomsindo zaboniswa kwizitrato zePeshawar, ezijongene neemoto ezimbi. Uninzi lwabulawa. Kwinyanga kamva, xa uMahatma Gandhi yena wabanjwa, abasebenzi bemizi-mveliso e-sholapure bahlasela izithuba zamapolisa, izakhiwo zikamasipala, i-Landkourts, zonke izinto ezifuzisela ulawulo lwaseBritani. URhulumente owothukileyo uphendule ngomgaqo-nkqubo wengcinezelo yenkohlakalo. Wahlaselwa kwaSanyo-sanyo yoxolo, abafazi nabantwana babethwa, kwaye malunga ne-100,000 yabantu babanjwa.

Kwimeko enjalo, uMahatma Gandhi waphinda wagqiba kwelokuba atsalele umnxeba kwaye angenelele kwinkomfa yetheyisi yetafile ejikeleze i-5 kaMatshi 1931. NgoDisemba 1931, uGandhiji waya eLondon yenkomfa, kodwa uthethathethwano waqhekeka wabuya wabuyela. Emva eIndiya, wafumanisa ukuba urhulumente uqalile umjikelo omtsha woxinzelelo. UGhafar Khan noJawaharlal uNean wayesentolongweni, iCongress yayibhengezwa ngokungekho semthethweni, kwaye kwenziwa uthotho lwamanyathelo okuthintela iintlanganiso, imiboniso kunye nee-bowcotts. Ngoxinzelelo olukhulu, uMahatma Gandhi waphinda wadibana neNtshukumo yokungaphulaphuli. Ngaphezulu konyaka, intshukumo iqhubekile, kodwa ngo-1934 yaphulukana neli xesha.

  Language: Xhosa