Hindistanda demokrat näme?

Başga hökümet görnüşlerini eýýäm okadyňyz. Demokratiýa baradaky düşünjäňiziň şu wagta çenli birini bellemek esasynda birnäçe mysallary bellemek esasynda:

■ Demokratik hökümetler

Demokratik hökümetler däl

Näme üçin demokratiýany kesgitleýär?

Has köp dowam etmezden ozal, ilki bilen şatlyk bilen garşylyklara üns beriň. Demokratiýany kesgitlemegiň bu usuly ýaly däl, käbir esasy soraglary bermek isleýär. Matilawa Lengdo, beýleki synpdaşlaryna öz soraglara goşulýar:

Şatlyk: ma’am, bu pikiri halamok. Ilki bilen demokratiýany ara alyp maslahatlaşmaga wagt geçirýäris, soň demokratiýa manysyny bilmek isleýäris. Logiki taýdan beýleki ýolda ýakynlaşmaly dälmi? Manysy birinji, soň bolsa, soň bolsa?

LNGDoh Madam: Öz pikiriňizi görüp bilerin. Thatöne bu gündelik durmuşda nähili pikir edýändigimiz däl. Galam, Rainagyş ýa-da söýgi ýaly sözleri ulanýarys. Olary ulanmazdan ozal bu sözleriň kesgitlemesine garaşýarysmy? Oňa pikirleniň, bu sözleriň aç-açan kesgitlemesi barmy? Diňe manysyna düşünýändigimizi diňe bir söz ulanýar.

Şatlykly: Emma onda näme üçin asla kesgitleme gerek?

LNGDoh Madam: Diňe bir söz ulanmakda kynçylyk çekenimizde kesgitleme gerek. Diňe ýagyşyň kesgitlemesi gerek, damja ýa-da bulutçy ýa-da bulutsyz çalyşmak islesek. Demokratiýa üçin edil şonuň ýaly. Bize anyk kesgitleme gerek, sebäbi adamlar ony dürli maksatlar üçin ulanyjylary üçin, köp dürli baglanyşyk görnüşleri özara demokratiýa diýseň toparlaryny demokratiýa diýýär.

RIBANGG: ýöne näme üçin hökman işlemeli? Beýleki gün şu gün Ybraýym Linkololn getiren bolsaňyz: “Demokratiýa halkyň we halk üçin hökümetdir”. Meghalaýanyňda hemişe özümizdigini dolandyrýarys. Hemmeler tarapyndan kabul edilýär. Näme üçin beýle üýtgeşiklik etmeli?

LNGDoh Hanym: ony üýtgetmelidigimizi aýdyp bilemok. Men bu kesgitlemesi gaty owadan görýärin. Emma bu hakda özümiz hakda pikir etmesek, munuň iň gowy usulydygyny bilemzok. Diňe meşhur bolany üçin belli bir zady kabul etmeli däldiris, sebäbi her kim muny kabul edýär.

Yollanda: ma’am, bir zat teklip edip bilerinmi? Islendik kesgitlemä göz aýlamak hökman däl. Demokratiýa söz söz sözüniň grek sözünden ‘Demokratiýadan’ diýýän bir ýerde okadym. Grek “çaphanalarynda adamlary we” edýän adamlary we ‘Kratiýa’ manysyny berýär. Şeýlelik bilen demokratiýa halk tarapyndan dolandyrylýar. Bu dogry many. Jedeliň zerurlygy nirede?

LNGDoh Madam: Bu mesele hakda gaty peýdaly pikirleniş usulydyr. Diňe munuň hemişe işlemeýändigini aýdaryn. Bir söz gelip çykyşyna daňmaýar. Kompýuterleri diňe pikir etmek. Aslynda hasaplamak üçin ulanyldy, bu hasaplamak, gaty kyn jemagat diýmekdir. Bular gaty güýçli kalkulýatordy. Emma häzirki döwrebaplar, nomer jemalary üçin kompýuterleri ulanýarlar. Taslamak üçin ulanýarlar, bu saz diňlemek üçin aýdym diňlemek üçin aýdym diňlemek üçin ulanýarlar. Sözler deňdir, ýöne olaryň manysy wagtynda üýtgäp biler. Bu ýagdaýda sözüň gelip çykyşyna seretmek gaty peýdaly däl.

Merry: Maiç, esasan, şeýle diýýän zadyňyz, meselem özüm hakda pikir edişimiziň gysga ýol ýok. Munuň manysy we kesgitlemesini ösdürmeli diýip pikir etmeli.