Hokohoko Inia, ko te koroni me te punaha o te ao

I roto i te hii o mua, ka tukuna nga koti pai ki Inia ki Uropi. Ma te whakamahi i te ahumahi, i timata te miro o Ingarangi ki te whakawhānui, me te aukati i te kawanatanga ki te aukati i te kawemai i te kawemai i nga umanga a-rohe. I tukuna nga utuffs ki runga i te papanga kua pakaru i Peretana. No reira, ko te rere pai o te miro Inia pai i heke.

Mai i te timatanga o te rautau tekau ma iwa, i timata ano nga kaihanga o Ingarangi ki te rapu i nga maakete o nga taangata mo o raatau kakahu. Kaore i aukati i te maakete o Ingarangi na nga aukati reiff, nga kakano Inia inaianei e kaha ana ki te whakataetae whakataetae i etahi atu maakete o te ao. Mena ka tirohia e matou nga tohu o te Kaweake mai i India, ka kite matou i te heke o te hea o nga kakano miro: mai i te 1800 ki te 15 ōrau i te tau 1870, i heke iho i raro i te 3 ōrau.

Ka ahatia, i kaweake ai a Inia? Ko nga whika ano e korero ana i te korero whakaari. Ahakoa kua heke tere nga kaweake mo nga taonga, kaweake o nga rauemi mata kia tere. I waenga i te tau 1812 me te 1871, ko te hea o te Kaweake a te miro, mai i te 5% ki te 35 ōrau. Ko te indigo i whakamahia mo te kakahu waikano tetahi atu mea nui mo te maha o nga tau. A, i a koe e panui i te tau kua hipa, ka tere haere nga kaipuke o Opium ki Haina mai i te tau 1820 kia riro mai mo te kaweake nui rawa atu o Inia. I tipu a Ingarangi i Opium i India ka kawea atu ki Haina me te moni i puta mai i tenei hoko, ka utua tana tii me etahi atu kawemai mai i Haina.

Neke atu i te rautau tekau ma iwa, ka pakaru te maakete o Ingarangi i te maakete Inia. Ko nga otaota kai me nga mea kua kawea mai i Inia ki Peretana me nga toenga o te ao ka piki. Engari ko te uara o nga kaweake o Ingarangi ki India he nui ake i te wariu o nga kawemai o Ingarangi mai i India. Ko te mea i a Ingarangi he ‘hokohoko hokohoko’ me Inia. I whakamahia e Ingarangi tenei toenga hei aukati i ona momo tauhokohoko me etahi atu whenua – ara, me nga whenua i kawe mai i a Peretānia nui atu i te hoko atu. Koinei te mahi a te pūnaha whakatau mo te maha – ka taea e tetahi te ngoikore o te whenua ki tetahi atu whenua e noho ana i te toenga me tetahi whenua tuatoru. Ma te awhina i a Ingarangi i ona ngoikoretanga, i whai waahi a Inia ki te mutunga o te rautau tekau ma iwa.

Ko te toenga o te tauhokohoko a Ingarangi i Inia i awhina ano hoki i nga utu mo nga kaainga a Ingarangi me nga kaihokohoko i Inia i India.   Language: Māori