Dema ku hukûmeta kolonyalîst ji du-sêyemîn daristan di sala 1905-an de ji nû ve tomar kir û rawestandina çandiniyê, nêçîrvaniyê û berhevkirina daristanê, gelê Bastar pir bi fikar bû. Hin gund destûr dan ku li daristanên parastî li ser şertê ku ew ji bo darizandina daristan û veguhestina daran xebitîn, li dar bixin. Piştre, ev hatin zanîn wekî ‘gundên daristanê’. Gelê gundên din bêyî ku bê agahdarkirin an tezmînat hate koçber kirin. Ji bo dirêj. Ji ber vê yekê gundî ji zêdebûna kiryarên zeviyê û daxwazên dubare yên ji bo ked û tiştên ji hêla rayedarên kolonyal ve dikişandin. Dûv re birçîbûnên tirsnak, di 1899-1900 de hatin: û dîsa di sala 1907-1908 de. Rezervanên stûyê dawîn îsbat kir.
Mirov dest pê kir ku li civînên van pirsgirêkan, li bazarên xwe, li bazaran û li ku derê serokên û kahînan li çend gundan kom bûn. Innîsiyatîf ji hêla Dhurwas of the Darwas Daristan ve hate girtin, ku yekem bîhnek pêk hat, her çend serokatiya yekcar hebû, gelek mirov ji Gunda Dhur, ji gund net in, wek hejmareke girîng di tevgerê de ne. Di sala 1910-an de, kavilên Mange, hebek erd, şil û tîrên, dest bi belavkirina di navbera gundan de kir. Ev bi rastî peyamên vexwendina gundiyan li dijî Brîtanya. Her gund ji ber lêçûnên serhildanê tiştek têk çû. Bazirgan hatin talan kirin, xaniyên rayedar û bazirganan, dibistan û stasyonên polîsan bum û talan bûn, û genim belav kirin. Piraniya wan kesên ku êrîş bûne bi tu awayî bi dewleta kolonyal û qanûnên wê yên pprives re têkildar bûn. William Ward, mîsyonerek ku bûyeran dît, E: Ji her aliyan ve diherike nav Jagdalpur, polîs, şax, pezên daristan, tchoolmaster û koçberan.
Source E
‘Bhondia 400 zilaman berhev kir, gelek bizinan qurban kir û dest pê kir ku Dewanê ku li bendê bû ku ji Bijapur vegere. Vê Mobê di 10-ê Sibatê de dest pê kir, Dibistana Marengayê, Posta Polîsan a li Keslur û Dibistanê li Tokapal (Rajur) şewitand, konteynir ji bo şewitandina dibistana karanj û çargoşe û çar pargîdaniya dewletê hate girtin Polîsên ku ji Dewanê re hatine şandin û wî bînin. Yek partiyek serhildayên di bin Bhondia Majhi de çû theemê Koer da ku di doza ku dewan dev ji riya sereke berda. Ya mayî çû Dilmilli da ku riya sereke ji Bijapur rawestîne. Buddhu Majhi Majhi and Harchand Naik LED LEDIYA SERBEST. ‘ Nameya ji De Brett, Ajansa Siyasî, Dewletên Feodatoriya Chhattisgarh ji Komîser, Diviya Chhattisgarh, 23 Hezîran 1910. Source F
Elderên ku li Bastar dijîn çîroka vê şerê wan ji dêûbavên xwe bihîst:
Podiyami Ganga Kankapal ji hêla bavê wî Podiyamiam Tokeli ve hat gotin:
‘Brîtanî hat û dest bi zeviyê kir. Raja bala xwe nedaye tiştên ku li dora wî diqewime, wusa jî dît ku ew erd hate girtin, alîgirên wî gel civandin. Şer dest pê kir. Alîgirên wî yên staunununt mir û yên mayî hatin çandin. Bavê min, Tokellê Podiyami gelek keviran kişand, lê ew reviya û xelas bû. Ew tevger bû ku ji Brîtanya xelas bibe. Brîtanî li wan xist û li hespan dixist. Ji her gund du an sê kes çûn Jagdalpur: Gargideva û Michkola Chidpal, Dole û Adrabundi of Markamiras, Vadapandu of baleras, Unga of Pelem û gelekên din. “
Bi vî rengî, Chendru, Elderek ji gundê Nandrasa, got:
“Li tenişta gelan, mezinên mezin bûn – Mille Mudaal of Nandrasa Hêz û firiyan. Lê çi dikaribû bi wan re bizin û şeran bi şev diqewim. riya xwe li gundên wan dît. ‘
Brîtanya şand leşkeran ku serhildanê tepeser bike. Rêberên Adivasi hewl dan danûstendinê bikin, lê Brîtanî li kampên xwe dorpêç kirin û li ser wan gulebaran kirin. Piştî vê yekê ew di nav gundan de meşiyan û cezakirina kesên ku beşdarî serhildanê bûne. Her ku mirov reviyan li daristanan, piraniya gundan çol bûn. Ew sê mehan (Sibat – Gulan) ji bo Brîtanya da ku kontrola xwe bistîne. Lêbelê, wan çu carî nekarîn Gunda Dhur bigirin. Di serketinek mezin de ji bo serhildêran, xebatên li ser tomarkirinê bi demkî hate sekinandin, û devera ku bêne parastin berî nîvê 1910-an hate kêm kirin.
Theîroka daristanan û mirovên Bastar li wir bi dawî nabin. Piştî serxwebûnê, heman pratîkkirina parastina mirovan ji daristanan û ji bo karanîna pîşesazî berdewam kir. Di salên 1970-an de, banka cîhanê pêşniyar kir ku 4,600 hektar ji daristana xwezayî ya xwezayî ji hêla pîna tropîkal ve were guheztin da ku pîşesaziya kaxezê bide. Ew tenê piştî protestoyî ji hêla hawîrdorîstên herêmî ve hat ku proje hate rawestandin.
Ka em niha biçin beşek din a Asyayê, Endonezya, û bibînin ka di heman heyamê de çi diqewime. Language: Kurdish (Kurmanji)