1.1 tog’larda
Hatto bugungi kunda Jammu va Kashmirning Gujjar barparvallari, echki va qo’ylar. Ularning ko’plari XIX asrda o’z hayvonlari uchun yaylov qidirishda ushbu mintaqadagi bu mintaqadan ko’chib ketishgan. Asta-sekin, o’nlab yillar davomida ular o’zlarini o’z ichiga olishdi va har yili yozgi va qishki o’tloqlari orasida harakatlanishdi. Qishda, baland tog’lar qor bilan qoplanganida, ular Sivali oralig’ining past tepaliklarida podalari bilan yashashgan. Bu erda quruq skrab chiqqan o’rmonlar podalari uchun yaylovni ta’minladi. Aprelning oxiriga kelib ular o’zlarining shimoliy martlarini yozgi o’tloqlar uchun boshlashdi. Ushbu safar uchun bir nechta uy xo’jaliklari, Kafila deb nomlanadigan narsani shakllantirishdi. Ular Panjaldan o’tib, Kashmir vodiysiga kirishdi. Yozning boshlanishi bilan qor eritilib, tog’lar yashil rangda yotar edi. Jurnani o’stiradigan turli xil o’tlarning turli xil podalar uchun boy to’yimli em-xashak bilan ta’minlandi. Sentyabr oyi oxiriga kelib, Bakarval yana harakatda edi, bu safar ularning pastga qarab, kuzgi bazasiga qaytishdi. Og’ir tog’lar qor bilan qoplanganida, past tog’larda podalar o’tlar edi.
Tog’larning boshqa hududida, Xaychal Pradeshning cho’ponlarlari bir-birlariga deyarli mavsumiy harakatning aylanish tsikllari bor edi. Ular ham qishda Sivali tog’ining past tepaliklarida o’tkazdilar, ular o’rmonlardagi podalarni boqishadi. Aprelga qadar ular shimolga ko’chib, yozni Lahul va Spitini o’tkazdilar. Qor erib ketganida va baland paslar aniq bo’lganida, ulardan ko’plari yuqori tog’gacha
Manba a
1850-yillarda yozish, G.C. Barnes Kangra gjjorlarining quyidagi tavsifini berdi:
‘Tepaliklarda gujjarlar faqat pastoral qabilasi – ular deyarli umuman o’stiradilar. Gadadis qo’ylar va echkilar va gjjarlarning suruvlarini saqlaydi, boylik bufalodan iborat. Bu odamlar o’rmonlarning yubkalarida yashaydilar va faqat sut, gee va boshqa podalarini sotish bilan saqlanib qolishadi. Erkaklar chorva mollarini boqishadi va podalarini boqish o’rmonda bir necha hafta davomida yotadilar. Ayollar har kuni ertalab o’z boshlarida savat bilan jihozlangan, sut, yog ‘suti va gee bilan to’ldirilgan ozgina tuproqli idishlar, kunning taomlari uchun zarur bo’lgan mutanosib bo’lgan barcha qozonlarning har biri. Issiq ob-havo paytida gujjarlar odatda podalarini yuqori chegaraga olib boradilar, bu erda yomg’irning kuchayishi va shu bilan birga, ularda vasiyatsiyasidan azob chekayotgan zaharli iqlim va g’azablanishning ahamiyati tekisliklar.
Dan: G.C. Barnes, Kangra, 1850-55. o’tloqlar. Sentyabr oyiga kelib ular qaytish harakatlarini boshladilar. Yo’lda ular Lahul va Spitining qishloqlarida yana bir bor to’xtashdi, ularning yozgi hosilini o’rib, kuzgi hosilni ekishadi. Keyin ular suruvlari bilan Siwalik Hillsida qishki o’tloqlariga tushishdi. Keyingi aprel, yana bir bor yurishlarini echkilari va qo’ylari bilan yozgi o’tloqlarga boshlashdi.
Sharqqa, Garhval va Kumonda Gujjar chorva mollarining quruq o’rmonlariga, qishda bugirlarning quruq o’rmonlariga tushib, Yozdagi katta yaylovlarga borishdi. Ularning aksariyati avval Jammu shahridan edilar va XIX asrda yaxshi yaylovlarni izlashda yuqoriga ko’tarilishdi.
Yozgi va qishki yaylovlar orasidagi tsiklik harakatning bu namunasi Himolay tog’larining ko’plab cho’ponlariga, shu jumladan Bxotiyas, Sherpa va kinotisga xos edi. Ularning barchasi mavsumiy o’zgarishlarga moslashdi va turli joylarda füriz yaylovlardan samarali foydalanishlari kerak edi. O’sha erda tog ‘charchagan yoki bir joyda yaroqsiz bo’lganida, ular podalari va yangi joylarga surishgan. Bu nitl harakati yaylovlarga yaylovlarga ruxsat berdi; Bu ularning haddan tashqari zo’ravonligi oldini oldi.
Language: Uzbek