O’nda o’ninchi asrda Evropaning ikkinchi darajali birligi g’oyalari liberalizm mafkurasiga ham yaqindan ittifoq bilan ittifoq qildi. “Liberalizm” atamasi lotin ildizi erkinligidan kelib chiqadi, degani. Yangi o’rta sinflar uchun liberalizm qonunning oldida yoki tengligi uchun erkinlik uchun erkinlik qildi. Siyosiy jihatdan bu hukumat tushunchasini roziligi bilan ta’kidladi. Frantsuz inqilobi, liberalizm parlament orqali konstitutsiya va vakolatli hukumati, konstitutsiya va vakillik hukumati tugashi uchun turganidan beri liberalizm parlament orqali avtokratlar va vakillik hukumati oxirida turardi. XVI asr liberallari ham xususiy mulkning daxlsizligini ta’kidladilar.
Shunga qaramay, qonunga nisbatan tenglik, albatta, universal saylov huquqi bor emas. Siz esda tutasiz, bu Liberal-demokratiyadagi birinchi siyosiy eksperiment, ovoz berish va saylanish huquqi faqat mulkka ega bo’lish huquqiga ega bo’ldi. Mulksiz erkaklar va barcha ayollar siyosiy huquqlardan chiqarib tashlandi. Faqatgina Yakobininlar ostida qisqa vaqt davomida barcha katta erkaklar saylov huquqiga ega bo’lishdi. Biroq, Napoleon kod cheklangan saylov komissiyasiga qaytib, ayollarning ota-bobolari va erlarining obro’siga bo’ysunadigan ahamiyatsiz bo’lgan ayollarning pasayishi. Xintvalining o’n ikkiinchi va yigirmanchi asrlarning boshlarida ayollar va noblon bo’lmagan erkaklar o’rtasida teng huquq huquqlarini talab qiladigan muxolifat harakatlarini uyushtirgan.
Iqtisodiy sohada liberalizm bozorlar va kapital harakatiga davlat tomonidan kiritilgan cheklovlar bekor qilindi. XIX asr davomida bu rivojlanayotgan o’rta sinflarning talabidir. XIXI asrning birinchi yarmida nemis tilida so’zlashadigan hududlar misolini ko’rib chiqaylik. Napoleonning ma’muriy choralarida 39 davlat konfederatsiyasi son-sanoqsiz kichik asosiy asosiy choralar ko’rildi. Ularning har biri o’z valyuta va vazn va o’lchovlarga ega edi. 1833 yilda Xamburgdan kelgan savdogarlar o’z mollarini sotish uchun 11 ta bojxona to’siqlaridan o’tishi va ularning har biri 5 foizni to’lashi kerak edi. Vaziyatning og’irligi yoki o’lchoviga ko’ra majburiyatlar ko’pincha undirildi. Har bir mintaqaga o’z og’irligi va o’lchovlar tizimi bor edi, bu vaqt talab qiladigan hisob-kitoblarni hisobga oladi. Masalan, matoning o’lchovi, har bir mintaqada har bir mintaqada turar edi. Frankfurtda sotib olingan to’qimachilik materialining elle, 75,1 sm, Frayburgda 53,5 sm Nyurnberg 65,6 sm bo’lgan.
Bunday sharoitlar iqtisodiy valyuta almashinuvi va o’sishning yangi tijorat tabaqasi bilan bog’liq bo’lgan yangi iqtisodiy hududni, odamlar va kapitalning to’siqsiz harakatiga imkon beradigan yagona iqtisodiy hududni yaratish uchun to’sqinlik qildi. 1834 yilda Prussiya tashabbusi bilan bojxona ittifoqi yoki Gellerin Germaniya shtatlaridagi ko’pchilikka qo’shildi. Uyushma tarif to’siqlarini bekor qildi va o’ttizdan ortiq ikkigacha valyutalar sonini qisqartirdi. Milliy birlashtirishga yordam beradigan temir yo’llar tarmog’ini yanada kuchaytirish, iqtisodiy manfaatlarning harakatchanligini rag’batlantiradi. Iqtisodiy millatchilik to’lqini o’sha paytda o’sib borayotgan milliy millatchi fikrlarni kuchaytirdi.
Language: Uzbek