Apariid wuxuu ahaa magaca nidaam midab takoor ah oo u gaar ah Koonfur Afrika. Reer Canyan oo cad ayaa nidaamkan ku soo rogay South Africa. Intii lagu gudajiray toddoba iyo tobnaad iyo siddeed iyo tobnaad, shirkadaha ganacsiga ee ka soo jeeda Yurub waxay ku mashquulsanaayeen hubka iyo xoog, sida ay ku hayaan India. Laakiin si ka duwan India, tiro badan oo ‘cadcad’ ayaa degay South Africa waxayna noqotay taliyayaasha maxalliga ah. Nidaamka midab-kala-sooca ayaa u qaybsamay dadka oo ku calaamadiyey iyada oo ku saleysan midabkooda maqaarkooda. Dadka asalka u ah – Koonfur Afrika waa midab madow. Waxay ka sameeyeen qiyaastii saddex-meelood meel meel tirada dadka waxaana loo yaqaan ‘madow’. Ka sokow labadan koox, waxaa jiray dad ka mid ah tartamayaasha isku dhafan ee loo yaqaan ‘midab leh’ iyo dadka ka soo haajiray India. Taliyayaasha cadaanka ah waxay daweeyeen dhammaan kuwa aan caddaynin inay yihiin kuwo dhexdhexaad ah. Kuwa aan cadaalada ahayn ma aysan lahayn xuquuq cod bixin.
Nidaamka midab-kala-sooca ayaa si gaar ah ugu dumiyay kuwa madoow. Waa ka mamnuuc inay ku noolaadaan meelaha banaan. Waxay ka shaqeyn karaan meelaha cad ee kaliya haddii ay heleen rukhsad. Tareennada, basaska, hudheellada, hoteelada, isbitaallada, iskuulada iyo kulleejooyinka, maktabadaha, hooyooyinka shineemada, tiyaatarada, barkadaha dabaasha, barkadaha dabaasha,
Musqulaha dadweynaha, dhammaantood waxay u kala duwan yihiin caddaanka iyo madowga. Tan waxaa loo yaqaanaa kala go’ida. Xitaa way soo booqan kari waayeen kaniisadaha halkaas oo caddaanka loogu caabudo. Madowga ma sameyn karaan ururo ama banaanbaxyo ka dhanka ah daaweynta xun.
Laga soo bilaabo 1950, kuwa madowga ah, midabeysan iyo Hindiya ayaa la diriray nidaamka midab-kala-sooca. Waxay bilaabeen mudaaharaad xilliga la socda iyo weerarada. Shirka Qaranka ee Afrikaanka (ANC) wuxuu ahaa ururkii dalladda ee horseeday halganka ka dhanka ah siyaasadaha kala-goynta. Tan waxaa ka mid ahaa ururo shaqaale badan iyo xisbiga shuuciga ah. Dhaqaalo badan oo xasaasi ah ayaa sidoo kale ku soo biiray ANC inay ka soo horjeedaan midab-ka-dhigga waxayna door hoggaameen halgankan. Dhowr waddan oo ka takhalusay midab takoor ahaan caddaalad iyo cunsurinimo. Laakiin maamulka cunsuriyada cad ayaa sii waday inuu xukumo xiritaanka, jirdilinta oo uu dilo kumanaan dad ah oo madow oo midab leh.
Language: Somalia