Urugero rwa Afrika yepfo ninzira nziza yo kumva impamvu dukeneye itegeko nshinga kandi ni ibiki itegeko nshinga rikora. Abakandamiza n’abakandamizwa muri demokarasi nshya bateganyaga kubana nka. Ntabwo byari byoroshye kubakunda kwizerana. Bagize ubwoba bwabo. Bashakaga kurinda inyungu zabo. Umubare munini wirabura washishikajwe no kwemeza ko ihame rya demokarasi ryamategeko ngengamikorere ryateganijwe. Bashakaga uburenganzira bw’imibereho n’ubukungu. Muke zera wabaye ashishikajwe no kurengera uburenganzira bwayo n’umutungo.
Imishyikirano miremire nyuma impande zombi zemeye kumvikana. Abazungu bemeye ihame ry’ubutegetsi bw’amategeko menshi ndetse n’umuntu umwe amajwi umwe. Bemeye kandi kwakira uburenganzira bumwe bw’abakene n’abakozi. Abirabura bemeye ko amategeko menshi ataba ari meza .. bemeje ko benshi batazambura umutungo wa Bake Bake. Iyi nyubako ntibyari byoroshye. Nigute iyi nyungu zigiye gushyirwa mubikorwa? Nubwo bashoboye kwizerana, ni ubuhe buryo bwemeza ko iki cyizere kitazacika ejo hazaza?
Inzira yonyine yo kubaka no gukomeza kwizera mubihe nkibi nukwandika amategeko yumukino abantu bose bazagumaho. Aya mategeko ashyira uburyo abategetsi bagomba guhitamo mugihe kizaza. Aya mategeko kandi agena icyo guverinoma zatowe zahawe imbaraga zo gukora nicyo badashobora gukora. Hanyuma, aya mategeko ahitamo uburenganzira bw’umuturage. Aya mategeko azakora gusa iyo uwatsinze adashobora kubahindura byoroshye. Ibi nibyo Abanyafurika yepfo bakoze. Bemeranijwe ku mategeko y’ibanze. Bemeje kandi ko aya mategeko azaba akirenga, ko nta guverinoma izashobora kwirengagiza ibi. Iyi tegeko ryibanze yitwa itegeko nshinga.
Gukora itegeko nshinga ntabwo biri muri Afrika yepfo. Buri gihugu gifite amatsinda atandukanye yabantu. Umubano wabo ntushobora kuba mubi nkuko biri hagati yabazungu nabakara muri Afrika yepfo. Ariko kwisi yose abantu bafite itandukaniro ninyigisho ninyungu. Niba demokarasi cyangwa atari byo, ibihugu byinshi byo ku isi bigomba kugira aya mategeko y’ibanze. Ibi ntibireba leta gusa. Ishyirahamwe iryo ari ryo ryose rikeneye kugira Itegeko Nshinga ryayo. Birashobora kuba club mukarere kawe, societe ya koperative cyangwa ishyaka rya politiki, bose bakeneye itegeko nshinga.
Rero, Itegeko Nshinga ryigihugu ni urutonde rwamategeko yanditse yemewe nabantu bose babana mugihugu. Itegeko Nshinga ni itegeko ry’ikirenga rigena umubano mubantu baba mukarere (bitwa abenegihugu) ndetse nubucuti hagati yabaturage na guverinoma. Itegeko Nshinga rifite ibintu byinshi:
• Icya mbere, bitanga urugero rwo kwizerana no guhuza ibikenewe muburyo butandukanye bwabantu kubana:
• Icya kabiri, isobanura uburyo leta izashyirwaho, izagira imbaraga zo gufata ibyemezo;
• Icya gatatu, ishyiraho imipaka yububasha bwa guverinoma ikatubwira uburenganzira bw’abaturage ari; kandi
• Icya kane, igaragaza ibyifuzo byabantu kubyerekeye kurema societe nziza.
Ibihugu byose bifite itegeko nshinga ntabwo byanze bikunze. Ariko ibihugu byose aribyo demokarasi bizagira itegeko nshinga. Nyuma y’intambara yo kwigenga ku Bwongereza, Abanyamerika bitanze itegeko nshinga. Nyuma y’impinduramatwara, abafaransa bemeje Itegeko Nshinga rya demokarasi. Kuva icyo gihe byahindutse imyitozo muri demokarasi yose kugira ngo ishinga amategeko yanditse.
Language: Rwandi