Akeh sejarawan sing mbantah manawa Cetak Cetak nyiptakake kahanan ing revolusi Prancis. Apa kita bisa nggawe sambungan kaya ngono?
Telung jinis argumen biasane diterusake.
Pisanan: print pop populerzed ide-ide saka penipor pencerahan. Nanging, tulisane nyedhiyakake komentar kritis babagan tradhisi, tahyul lan despotisme. Dheweke mbantah kanggo aturan sebab tinimbang adat, lan njaluk supaya kabeh bakal diadili liwat aplikasi alesan lan rasionalitas. Dheweke nyerang otoritas suci Gréja lan kekuwatan despotik saka negara, saéngga nyeri legitimasi urutan sosial adhedhasar tradhisi. Tulisan saka Voltaire lan Rousseau diwaca kanthi wiyar; Lan sing maca buku iki ndeleng jagad iki liwat mripat anyar, mripate sing ditakoni, kritis lan rasional.
Kapindho: Cetak nggawe budaya dialog lan debat anyar. Kabeh nilai, norma lan institusi dievaluasi maneh lan dibahas dening masarakat sing wis ngerti kekuwatan alesan lan kapercayan sing ana. Ing budaya umum iki, ide anyar revolusi sosial teka,
Katelu: Ing taun 1780-an, ana outpouring literatur sing moyoki royalti lan ngritik moral. Ing proses kasebut, diunggahake pitakon babagan urutan sosial sing ana. Kartun lan karikatur biasane nyaranake monarki tetep diserep mung ing kesenengan sensual nalika wong-wong sing umum ngalami kassaran sing gedhe banget. Kasusastran iki nyebar ing jero lemah lan nyebabake wutah sentimen musuhan marang monarki.
Kepiye cara kita ndeleng bantahan kasebut? Ora bisa diragukan manawa print mbantu nyebarake ide. Nanging kita kudu eling yen wong ora maca mung siji jinis sastra. Yen dheweke maca ide-ide voltaire lan Rousseau, dheweke uga kena propaganda monarki lan greja. Dheweke ora dipengaruhi langsung dening kabeh sing diwaca utawa ndeleng. Dheweke nampi sawetara ide lan ditolak wong liya. Dheweke nginter babagan cara dhewe. Cetak ora langsung mbentuk pikiran, nanging mbukak kemungkinan mikir kanthi beda. Language: Javanese