Ou te deja li sou diferan fòm gouvènman an. Sou baz konpreyansyon ou sou demokrasi byen lwen tèlman, mansyone kèk egzanp ekri kèk karakteristik komen nan:
■ Gouvènman demokratik yo
■ Gouvènman ki pa demokratik yo
Poukisa defini demokrasi?
Anvan nou kontinye pi lwen, se pou nou premye pran nòt nan yon objeksyon pa kontan. Li pa renmen fason sa a pou defini demokrasi epi li vle poze kèk kesyon de baz yo. Pwofesè li Matilda Lyngdoh reponn a kesyon li yo, kòm lòt kamarad klas rantre nan diskisyon an:
Merry: madam, mwen pa renmen ide sa a. Premye nou pase tan diskite sou demokrasi ak Lè sa a, nou vle jwenn siyifikasyon an nan demokrasi. Mwen vle di lojikman pa ta dwe nou te apwoche li nan lòt fason tou? Pa ta dwe siyifikasyon an te vini an premye ak Lè sa a, egzanp lan?
Lyngdoh Madam: Mwen ka wè pwen ou. Men, se pa ki jan nou rezon ki fè nan lavi chak jou. Nou itilize mo tankou plim, lapli oswa renmen. Èske nou rete tann pou nou gen yon definisyon mo sa yo anvan nou itilize yo? Vini nan panse a li, nou gen definisyon klè nan mo sa yo? Li se sèlman lè l sèvi avèk yon mo ke nou konprann siyifikasyon li yo.
Merry: Men, Lè sa a, poukisa nou bezwen definisyon nan tout?
Lyngdoh Madam: Nou bezwen yon definisyon sèlman lè nou vini nan tout yon difikilte nan itilize nan yon mo. Nou bezwen yon definisyon lapli sèlman lè nou vle fè distenksyon ant li nan, di, farinen oswa Cloudburst. Menm a se vre pou demokrasi. Nou bezwen yon definisyon klè sèlman paske moun sèvi ak li pou diferan rezon, paske trè diferan kalite gouvènman an rele tèt yo demokrasi.
Ribiang: Men, poukisa nou bezwen travay sou yon definisyon? Lòt jou a ou te site Abraham Lincoln pou nou: “Demokrasi se gouvènman pèp la, pa moun yo ak pou moun yo”. Nou nan Meghalaya toujou te dirije tèt nou. Tout moun aksepte sa. Poukisa nou bezwen chanje sa?
Lyngdoh Madam: Mwen pa di nou bezwen chanje li. Mwen menm tou mwen jwenn definisyon sa a bèl anpil. Men, nou pa konnen si sa a se pi bon fason pou defini sof si nou panse sou li tèt nou. Nou pa dwe aksepte yon bagay jis paske li se pi popilè, jis paske tout moun aksepte li.
Yolanda: madam, mwen ka sijere yon bagay? Nou pa bezwen chèche nenpòt definisyon. Mwen li yon kote ke mo demokrasi a soti nan yon mo grèk ‘demokratia’. Nan ‘Demonstrasyon grèk’ vle di moun ak ‘Kratia’ vle di règ. Se konsa, demokrasi se règ pa moun yo. Sa a se siyifikasyon ki kòrèk la. Ki kote se bezwen nan deba?
Lyngdoh Madam: Sa se tou yon fason trè itil nan panse sou zafè sa a. Mwen ta jis di ke sa a pa toujou travay. Yon mo pa rete mare nan orijin li yo. Jis panse a òdinatè. Originally yo te itilize pou informatique, ki vle di kalkile, trè difisil sòm total matematik. Sa yo te kalkilatris trè pwisan. Men, nowa-jou trè kèk moun sèvi ak òdinatè pou kalkile sòm. Yo itilize li pou ekri, pou konsepsyon, pou koute mizik ak pou gade fim. Mo rete menm jan an, men siyifikasyon yo ka chanje ak tan. Nan ka sa a li pa trè itil yo gade orijin yo nan yon mo.
Merry: madam, se konsa fondamantalman sa w ap di a se ke pa gen okenn chemen kout nan panse nou sou pwoblèm nan tèt nou. Nou dwe panse sou siyifikasyon li yo ak evolye yon definisyon.
Lyngdoh Madam: Ou te resevwa m ‘dwat. Se pou nou jwenn sou ak li kounye a.
Language: Haitian