১। কি কি প্ৰকাৰে পানী প্ৰদূষিত হ’ব পাৰে?
উত্তৰঃ পানী প্ৰদূষিত হোৱাৰ কাৰণ সমূহ হ’ল-
(ক) নদীত গা-ধোৱা ,কাপোৰ ধোৱাৰ ফলত পানী প্ৰদূষিত হয়।
(খ) উদ্যোগ সমূহৰ পৰা নিৰ্গত হোৱা বিষাক্ত ৰাসায়নিক পদাৰ্থবোৰ নৈ, বিল, পুখুৰীৰত পৰাৰ ফলত পানী প্ৰদূষিত হয়।
(গ) খেতি পথাৰত ব্যৱহাৰ কৰা কীটনাশক দ্ৰব্য আৰু ৰাসায়নিক সাৰ ফলত পানী প্ৰদূষিত হয়।
(ঘ) আৱৰ্জনা, মৰাশ আদি পানীত পেলোৱাৰ বাবে পানী প্ৰদূষিত হয়।
২। তোমালোকে ব্যক্তিগতভাবে বায়ু প্ৰদূষণ কেনেকৈ হ্রাস কৰিবা?
উত্তৰঃ বায়ু প্ৰদূষণ হ্রাস কৰিবলৈ আমি তলত দিয়া কামবোৰ কৰিব লাগিব-
(ক) গছ গছনি ৰোপন কৰিব লাগিব।
(খ) আমি যিমান পাৰোঁ গাড়ী মটৰ ব্যৱহাৰ কমাই কৰিব লাগিব।
(গ) ডিজেল পেট্ৰল আদিৰ সলনি CNG আৰু সীহনথকা পেট্ৰল ব্যৱহাৰ কৰি বায়ু প্ৰদূষণ হ্ৰাস কৰিব পাৰো।
(ঘ) জীৱাশ্ম ইন্ধনৰ সলনি বিকল্প ইন্ধনৰ সন্ধান বিচাৰিব লাগিব।
(ঙ) বায়ু প্ৰদূষণৰ বিষয়ে জনসাধাৰণৰ মাজত সজাগতা বৃদ্ধি কৰিব লাগিব।
৩। ‘পৰিস্কাৰ ,স্বচ্ছ (ফটফটীয়া) পানী খোৱাৰ উপযোগী’ – তোমাৰ মতামত আগবঢ়োৱা।
উত্তৰঃ দেখাত ‘পৰিস্কাৰ, স্বচ্ছ (ফটফটীয়া) পানী খোৱাটো উপযোগী’ নহয়। কাৰণ, পৰিস্কাৰ আৰু স্বচ্ছ দেখা পানীটো বহুতো বেমাৰ বীজাণু, বিষাক্ত পদাৰ্থ, আইৰণ, অলাগতিয়াল দ্ৰব্য আদি বহন কৰিব পাৰে। সেয়ে, এই পানী আমাৰ বাবে ক্ষতিকাৰক হ’ব পাৰে। সেয়া বুলি, আমি খোৱা পানী পৰিস্কাৰ আৰু স্বচ্ছ হ’লেও, সদায় পানী পৰিশোধিত কৰি খাব লাগে।
৪। ধৰি লোৱা তুমি তোমাৰ নগৰখনৰ পৌৰনিগমৰ এজন সদস্য । তোমাৰ নগৰখনৰ সকলো বোৰ বাসিন্দা ঘৰলৈ বিশুদ্ধ পানী যোগান ধৰিবলৈ কি কি ব্যৱস্থা ল’বা তাৰ এখন তালিকা প্ৰস্তুত কৰা।
উত্তৰঃ বিশুদ্ধ পানী যোগান ধৰিবলৈ লোৱা ব্যৱস্থা সমূহ হ’ল –
(ক) পানী যোগান ধৰা পাইপ সমূহ যাতে নলা নৰ্দমা সংস্পৰ্শলৈ নাহে তাৰ বাবে চকু দিব লাগিব।
(খ) পানী টেংকি সমূহ ভালদৰে পৰিস্কাৰ কৰি ৰাখিব লাগিব।
(গ) ক্লৰিণ টেবলেট বা ব্লিচিং পাউদাৰ পানীত সময়মতে ব্যৱহাৰ কৰিব লাগিব।
(ঘ) পানী যোগানত ব্যৱহাৰ কৰা পাইপ সমূহত যাতে কোনো ধৰণৰ বিন্ধা নাথাকে তাৰ প্ৰতি লক্ষ্য ৰাখিব লাগিব।
(ঙ) খোৱা পানীৰ যোগান আঁচনিৰ জৰিয়তে প্ৰতি ঘৰ মানুহ লৈ খোৱা পানী যোগান নিশ্চিত কৰিব লাগিব।
৫। বিশুদ্ধ বায়ু আৰু প্ৰদূষিত বায়ুৰ মাজত পাৰ্থক্য সমূহ ব্যাখ্যা কৰা।
উত্তৰঃ আয়তন হিচাপে বিশুদ্ধ বায়ুৰ মিশ্ৰণত ৭৮% নাইট্ৰজেন আৰু ২১% অক্সিজেন গেছ থাকে। ইয়াৰ উপৰিও অতি কম মাত্ৰাত কাৰ্বন ডাই অক্সাইড, মিথেন, আৰ্গন আৰু জলীয় বাষ্প থাকে।বিশুদ্ধ বায়ুৱে মানুহৰ স্বাস্থ্য সবল কৰি ৰাখে।
আনহাতে প্ৰদূষিত বায়ুত ওপৰৰ বায়ুৰ অনুপাতৰ তাৰতম্য ঘটে। এই বায়ু স্বাস্থ্যৰ বাবে হানিকাৰক। এই বায়ু শ্বাস প্ৰশ্বাস জৰিয়তে দেহৰ ভিতৰত প্ৰবেশ কৰি বিভিন্ন ধৰণৰ ৰোগৰ সৃষ্টি কৰে। প্ৰদূষিত বায়ুৰ ফলত হাপানী , কফ আদি ৰোগ হোৱা দেখা যায়।
৬। কেনেকুৱা পৰিস্থিতিত এছিড বৰষুণ হব পাৰে ব্যাখ্যা কৰা।এছিড বৰষুণে আমাক কেনেকৈ অপকাৰ কৰিছে?
উত্তৰঃ আমাৰ চাৰিওফালে থকা বিভিন্ন ধৰণৰ উদ্যোগসমূহ, যেনে ৰাবাৰ উদ্যোগ, যানবাহন উদ্যোগ, আৰু ৰাসায়নিক উদ্যোগ, ছালফাৰ ডাইঅক্সাইড আৰু নাইট্ৰজেন ডাইঅক্সাইডৰ দৰে বায়ু প্ৰদূষক বায়ুত এৰি দিয়ে। এই গেছসমূহ বায়ুমণ্ডলত থকা জলীয় বাষ্পৰ লগত ৰাসায়নিক বিক্ৰিয়া কৰি ছালফিউৰিক এছিড আৰু নাইট্ৰিক এছিড সৃষ্টি কৰে। এই এছিডসমূহে বৰষুণ পানী আম্লিক কৰি তোলে, আৰু এনে বৰষুণক ‘ছালফুৰিক বৰষুণ’ বা ‘এছিড বৰষুণ’ বোলা হয়।
এছিড বৰষুণে আমাক বিভিন্ন ধৰণে অপকাৰ কৰে। যেনে-
(ক) এছিড বৰষুণ বাবে কৃষি ভূমিৰ অম্লতা বৃদ্ধি হয়, ফলত উৎপাদন হ্ৰাস পায়।
(খ) এছিড বৰষুণে জলাশয় আদি পানীৰ অম্লতা বৃদ্ধি কৰে যাৰ ফলত তাত থকা মাছ , কাছ আদিৰ কণী বোৰ নষ্ট হয়।
(গ) গছ গছনিৰ পাত, ফল, ফুল সোনকালে সৰি পৰে আৰু কলি বোৰ লেৰেলি যায়।
(ঘ) এছিড বৰষুণে মাৰ্বলৰ ক্ষতি সাধন কৰে যাৰ বাবে অট্টালিকা আৰু প্ৰাচীন কৃতিস্তম্ভ বোৰৰ ক্ষতি সাধন হয়।
(ঙ) এছিড বৰষুণে ধাতুৰ ক্ষয়ী ভৱন বৃদ্ধি কৰে।
৭। তলত দিয়া গেছবোৰৰ ভিতৰত কোনকেইটা সেউজগৃহ গেছ নহয়?
(ক) কাৰ্বন-ডাই-অক্সাইড।
(খ) ছালফাৰ-ডাই-অক্সাইড।
(গ) মিথেন।
(ঘ) নাই’ট্ৰজেন।
উত্তৰঃ (ঘ) নাই’ট্ৰজেন।
৮। তোমাৰ নিজৰ ভাষাৰে ‘সেউজ গৃহ প্ৰভাৱ’ ৰ বিষয়ে বৰ্ণনা কৰা।
উত্তৰঃ আমি জানো যে সূৰ্যৰ ৰশ্মিয়ে পৃথিৱীৰ পৃষ্ঠ গৰম কৰি ৰাখে। সূৰ্যৰ বিকিৰিত ৰশ্মিৰ এটা অংশ পৃথিৱীয়ে শোষণ কৰে, আৰু আন এটা অংশ মহাকাশলৈ প্ৰতিফলিত কৰি ঘূৰাই পঠায়। এই ঘূৰি যোৱা ৰশ্মিৰ এটা অংশ বায়ুমণ্ডলে ধৰি ৰাখে, যাৰ ফলত বায়ু প্ৰদূষিত হয় আৰু পৃথিৱীক গৰম কৰি ৰাখে। ইয়াক ‘সেউজ গৃহ প্ৰভাৱ’ বোলা হয়।
এই পৰিঘটনা অবিহনে জীৱ জীয়াই থকাটো সম্ভৱ নহয়, কিন্তু বৰ্তমান ই জীৱৰ বাবে ভাবুকিৰ কাৰণ হৈ পৰিছে। ইয়াৰ কাৰণ হ’ল সেউজ গৃহত থকা কাৰ্বন ডাইঅক্সাইডৰ পৰিমাণ বৃদ্ধি পোৱা, যিয়ে বায়ুমণ্ডল প্ৰদূষণ কৰে। কাৰ্বন ডাইঅক্সাইডে তাপ শোষণ কৰে আৰু সেই তাপ ওপৰলৈ এৰি নিদিয়ে, ফলস্বৰূপে পৃথিৱীৰ তাপমাত্ৰা লাহে লাহে বৃদ্ধি হৈ গৈছে। ইয়াক ‘গোলকীয় উষ্ণতা’ বুলি জনা যায়।
গোলকীয় উষ্ণতাই সাগৰীয় জলপৃষ্ঠত অভাৱনীয় বৃদ্ধি ঘটাইছে আৰু বৰষুণ, কৃষি পথাৰ, উদ্ভিদ আৰু প্ৰাণীৰ ওপৰত প্ৰভাৱ পেলায়।
১০। তাজমহলৰ সৌন্দৰ্যৰ প্ৰতি অহা ভাবুকিৰ বিষয়ে বৰ্ণনা কৰা।
উত্তৰঃ বিশেষজ্ঞসকলৰ মতে, বায়ু প্ৰদূষকবোৰে তাজমহলৰ মাৰ্বল মলিন কৰি লগতে বৰণহীন কৰি পেলাইছে। বিশেষকৈ, আগ্ৰাৰ চাৰিওফালে থকা বিভিন্ন ধৰণৰ উদ্যোগসমূহ, যেনে ৰাবাৰ উদ্যোগ, যানবাহন উদ্যোগ, আৰু ৰাসায়নিক উদ্যোগ, ছালফাৰ ডাইঅক্সাইড আৰু নাইট্ৰজেন ডাইঅক্সাইডৰ দৰে বায়ু প্ৰদূষক বায়ুত এৰি দিয়ে।
এই গেছসমূহ বায়ুমণ্ডলত থকা জলীয় বাষ্পৰ লগত ৰাসায়নিক বিক্ৰিয়া কৰি ছালফিউৰিক এছিড আৰু নাইট্ৰিক এছিড প্ৰস্তুত কৰে। এই এছিডসমূহে বৰষুণ পানী আম্লিক কৰি ‘এছিড বৰষুণ’ সৃষ্টি কৰে, যিয়ে মাৰ্বলৰ বিশেষ ক্ষতি সাধন কৰে।
তাজমহলক সুৰক্ষা প্ৰদান কৰিবলৈ উচ্চতম ন্যায়ালয়ে চি.এন.জি. আৰু এল.পি.জি. দৰে পৰিশোধিত গেছ ব্যৱহাৰ কৰিবলৈ উদ্যোগসমূহক আদেশ দিছে। ইয়াৰ উপৰিও, তাজমহলৰ ওচৰে-পাজৰে চলাচল কৰা যানবাহনেও তাজমহলৰ সৌন্দৰ্যৰ ক্ষতি সাধন কৰিছে।
১১। পানীত পোষক দ্ৰব্যৰ বৃদ্ধিয়ে কেনেকৈ জলজ জীৱৰ জীৱন ধাৰণৰ ওপৰত প্ৰভাৱ পেলায় আলোচনা কৰা।
উত্তৰঃ খেতি পথাৰত ব্যৱহৃত ৰাসায়নিক পদাৰ্থবোৰ পানীত পৰি পানী প্ৰদূষণ কৰে। এই পদাৰ্থবোৰ শেলাইৰ পুষ্টি হিচাপে কাম কৰে আৰু শেলাইৰ পৰিমাণ বৃদ্ধি কৰে। যেতিয়া এই শেলাইবোৰ মৰি যায়, তেতিয়া শেলাইবোৰ বেক্টেৰিয়া বিয়োজনত সহায় কৰে। এই বেক্টেৰিয়াবোৰে পানীত থকা অক্সিজেন ব্যৱহাৰ কৰে, ফলত পানীত অক্সিজেনৰ পৰিমাণ কমি যায়।
পানীত অক্সিজেনৰ পৰিমাণ কমাৰ ফলত, পানীত থকা জলজ জীৱবোৰ মৃত্যু হব পাৰে। এনেদৰে, পানীত পোষক দ্ৰব্যৰ বৃদ্ধিয়ে জলজ জীৱৰ জীৱনধাৰণৰ ওপৰত প্ৰভাৱ পেলায়।
অতিৰিক্ত প্ৰশ্নঃ
(ক) সেউজ গৃহ গেছ সমূহৰ নাম লিখা।
উত্তৰঃ কাৰ্বন-ডাই-অক্সাইড, ছালফাৰ-ডাই-অক্সাইড, মিথেন, নাইট্ৰাছ অক্সাইড আদি।
(খ) পানীৰ প্ৰদূষক বুলিলে কি বুজা?
উত্তৰঃ বিভিন্ন অপকাৰী পদাৰ্থ যেনে- আৱৰ্জনা, বিষাক্ত ৰাসায়নিক পদাৰ্থ, পলস আদি পানীত মিহলি হৈ পানী প্ৰদূষিত কৰে। এই পদাৰ্থ বিলাক যিবিলাকে পানী প্ৰদূষিত কৰে তেনে পদাৰ্থ বোৰক পানীৰ প্ৰদূষক বুলি কোৱা হয়।