Chapter 9
ধূলিকণা মই
১। চমুকৈ উত্তৰ দিয়া –
( ক ) কবিৰ মৃত্যুৰ পাছতো কি কি কাম চলি থাকিব বুলি কৈছে ?
উত্তৰঃ কবিৰ মৃত্যুৰ পাছতাে দিন গ’লে ৰাতি হ’ব , জোন – বেলি ওলায়ে থাকিব , গছত ফুল ফুলিব , বতাহ বলিব , নিজ বাটত নক্ষত্ৰবােৰ ঘূৰি থাকিব । মুঠতে কবিৰ মৃত্যুৰ পাছত বিশ্ব সংসাৰৰ একো ক্ষতি নহয় , ই আগৰ দৰে নিয়মিত ৰূপত চলি থাকিব ।
( খ ) কোনাে প্রাণীৰ মৃত্যু হলে বিশ্বৰ কিবা ক্ষতি হ’বনে ?
উত্তৰঃ কোনাে প্রাণীৰ মৃত্যু হলে বিশ্বৰ একো ক্ষতি নহয় ।
( গ ) কবিয়ে নিজকে কিয় ধূলিকণাৰ লগত তুলনা কৰিছে ?
উত্তৰঃ বিশাল বিশ্বৰ তুলনাত এটি অতি ক্ষুদ্র প্রাণী হিচাপে কবিয়ে নিজকে ধূলিকণাৰ লগত তুলনা কৰিছে । মৰুৰ বিশাল বক্ষত এটি ধূলি কণাৰ যি স্থিতি , বিশ্ব সংসাৰত মানুহৰাে সেই একেই স্থিতি । অৰ্থাত এই বিশাল বিশ্ব সংসাৰখনত মানুহ হৈছে এটি অতি ক্ষুদ্র নগণ্য প্রাণী ।
২। কবিতাটিত উল্লেখ কৰা বিশ্ব প্রকৃতিৰ চিৰন্তন নিয়মবােৰ লিখা।
উত্তৰঃ দিনৰ পিছত ৰাতি হয়, আকাশত পুৱা সুৰুষ আৰু নিশা জোন – তৰা ওলায় , গছত ফুল ফুলে , বতাহ বলে , নক্ষত্ৰবােৰে নিজৰ কক্ষপথত ঘূৰি ফুৰে । এইবোৰে হৈছে বিশ্ব প্রকৃতিৰ চিৰন্তন নিয়ম ।
৩। প্রসংগ সংগতি দেখুৱাই ব্যাখ্যা কৰা ―
( ক ) মই নােহােৱাৰ বাবে এই জগতৰ
কোনাে কাম পৰি নাথাকিব ,
কামত বিভােৰ এই বিশাল বিশ্বই
মই মৰা গমকে নাপাব । উত্তৰঃ কবিতাফাঁকি কবি চন্দ্ৰধৰ বৰুৱাদেৱে ৰচনা কৰা আমাৰ পাঠ্যপুথিত সন্নিবিষ্ট ‘ ধূলিকণা মই ’ নামৰ কবিতাটোৰ পৰা তুলি লোৱা হৈছে ।
এই বিশাল বিশ্বত মানুহৰ অস্তিত্ব কিমান নগণ্য , তাকেই কবিয়ে কবিতাফাঁকিৰ জৰিয়তে প্ৰকাশ কৰিছে ।
আদি – অন্তহীন এই বিপুল বিশ্ব সংসাৰৰ প্রাণীবােৰ এটা ক্ষুদ্র অংশহে । আমি মানুহবােৰাে ধূলিকণা সদৃশ এটি ক্ষুদ্র প্রাণীহে । ধূলিকণা সদৃশ সাধাৰণ মানুহৰ মৃত্যুত সেয়ে বিশ্ব সংসাৰৰ কোনাে হানি নহয় , কোনাে কামেই পৰি নাথাকে ; নিজৰ গতিত বিশ্ব সংসাৰ চলিয়ে থাকে । গতিশীল বিশ্ব সংসাৰ সদায় কামত বিভােৰ হৈ থাকে । গতিকে ধূলিকণাৰ দৰে কোনাে মানুহৰ মৃত্যু হলেও ই একো গম নাপায় ।
( খ ) অনন্ত বিশ্বৰ অসংখ্য ধূলিৰ
এটি মাত্র ধূলি-কণা মই ;
মােৰ অবিহনে এই বিপুল সৃষ্টিৰ ,
কেনিও অকণাে হানি নাই । উত্তৰঃ কবিতাফাঁকি কবি চন্দ্ৰধৰ বৰুৱাদেৱে ৰচনা কৰা আৰু আমাৰ পাঠ্যপুথিত সন্নিবিষ্ট ‘ ধূলি-কণা মই ‘ নামৰ কবিতাটিৰ পৰা উদ্ধৃত কৰা হৈছে ।
এই বিপুল বিশ্বত সংসাৰত মানুহৰ স্থিতি প্রকৃততে কেনেকুৱা , তাকেই কবিয়ে উক্ত কবিতাফাঁকিৰ মাজেৰে প্ৰকাশ কৰিছে ।
অনন্ত বিশ্ব সংসাৰত অসংখ্য প্রাণী আছে । এই প্রাণীবােৰ অনন্ত বিশ্বৰ এটা ক্ষুদ্র অংশহে । আমি মানুহবােৰাে ধূলিকণাৰ দৰে এটি ক্ষুদ্র প্রাণীহে । বিশাল মৰুৰ বুকুৰ পৰা এটি মাথো ধূলি-কণা নােহােৱা হ’লে , মৰুৰ যিদৰে একো ক্ষতি নহয় , সেইদৰে , ধূলিকণাৰ দৰে সাধাৰণ মানুহৰ মৃত্যুত এই বিশ্ব জগতৰ একো হানি নহয় । যি এক স্বাভাৱিক প্রক্রিয়াৰ মাজেৰে বিশ্ব সংসাৰখন চলি আছে সেইদৰে সদায় চলি থাকিব ।
৪। ‘ ক ’ অংশৰ লগত ‘ খ ’ অংশ মিলােৱা –
‘ ক ’ অংশ ‘ খ ’ অংশ
১। বিশ্ব প্রকৃতি ১। গছত ফুল ফুলিছে
২। চিৰন্তন ২। বালিচাহি
৩। ধূলিকণা ৩। গছ , নৈ , বন , চৰাই , সূর্য , পাহাৰ
৪। বিভােৰ ৪। চিৰাচৰিত
৫। বিশ্ব প্রকৃতিৰ নিয়ম ৫। আত্মগমন
উত্তৰঃ
‘ ক ’ অংশ ——————— ‘ খ ’ অংশ
১। বিশ্ব প্রকৃতি ———————১। গছ , নৈ , বন , চৰাই , সূর্য , পাহাৰ
২। চিৰন্তন ——————-২। চিৰাচৰিত
৩। ধূলিকণা ——————-৩। বালিচাহি
৪। বিভােৰ ——————– ৪। আত্মগমন
৫। বিশ্ব প্রকৃতিৰ নিয়ম———– ৫। গছত ফুল ফুলিছে
৫। শব্দার্থ লিখা —
কেনি , সংশয় , অনন্ত , বিভােৰ , অবিহনে , বিপুল , কেনিও
উত্তৰঃ
কেনি ― কোনফাললৈ ।
সংশয় ― ভয় ,
অনন্ত ― অন্ত নথকা ।
বিভােৰ ― নিজক পাহৰি যােৱা ।
অবিহনে — নথকাত ।
বিপুল ― বহুত।
কেনিও ― কোনােফালেও ।
৬। নির্দিষ্টতা বাচক প্রত্যয় কাক বােলে , উদাহৰণ সহ লিখা ।
উত্তৰঃ কোনাে বস্তু বা প্রাণীক নির্দিষ্টকৈ বুজাবলৈ অসমীয়া ভাষাত ব্যৱহাৰ হােৱা প্রত্যয় বা চিনবােৰক নির্দিষ্টতা বাচক প্রত্যয় বুলি কোৱা হয়। যেনে ― বস্তুকণ , আমটো ইত্যাদি ।
৭। তলৰ প্রত্যয়বােৰ যােগ কৰি শব্দ গঠন কৰা ।
জনী , ডাল , টো , খিলা , আখি , কোছা , পাল , জাক , থােপা । উত্তৰঃ জনী — মানুহজনী ।
ডাল ― পেঞ্চিলডাল ।
টো ― কলমটো ।
খিলা ― কাগজখিলা ।
আখি ― কলআখি ।
কোছা ― চাবিকোছা ।
পাল ― গৰুপাল ।
জাক — চৰাইজাক ।
থােপা ― ফুলথােপা । ৮। সমার্থক শব্দ লিখা ―
সূর্য , জগত , ধৰণী , পুষ্প , চন্দ্র , বায়ু , ৰজনী , ক্ষতি ।
উত্তৰঃ সূর্য ― বেলি , সুৰু , ৰবি , তপন ।।
গত ― বিশ্ব , ভুৱন ।
ধৰণী ― পৃথিৱী , ধৰিত্ৰী ।
পুষ্প ― ফুল , কুসুম ।
চন্দ্র ― জোন , ইন্দু ।
বায়ু ― বতাহ , পৱন ।
ৰজনী ― ৰাতি , নিশা ।
ক্ষতি — হানি , লােকচান ।
৯। শব্দৰ পার্থক্য বুজি বাক্য লিখা –
ধূলি-কণা , দিন-কণা উত্তৰঃ ধূলি-কণা :- বিশাল বিশ্ব সংসাৰত আমি মানুহবােৰ একো একোটি ধূলি-কণাৰ নিচিনা ।
দিন-কণা :- এই দিন দুপৰতাে বস্তুটো যে বিচাৰি পােৱা নাই , সি দিন – কণা নেকি ?
১০। মাতৃ অবিহনে ভােজনৰ ছাৰখাৰ । _ বাক্যটিৰ আঁচটনা শব্দটিয়ে প্ৰকাশ কৰা অর্থটো তলৰ শব্দবােৰৰ পৰা বাছি উলিওৱা –
বিনীন , অদৃশ্য , অভাৱ , অনাটন , শূন্য । উত্তৰঃ অভাৱ ।
১১। তলৰ বাক্যবােৰৰ পুৰুষবাচক সম্বন্ধ পদবােৰ বাছি উলিওৱা –
( ক ) তােমাৰ মাৰা ঘৰত আছেনে ?
উত্তৰঃ মাৰা ।
( খ ) তােৰ দেউতাৰৰ নাম কি ?
উত্তৰঃ দেউতাৰৰ ।
( গ ) মােৰ দেউতা আহিছে ।
উত্তৰঃ দেউতা ।
( ঘ ) আপােনাৰ ভায়েক আহিছে ।
উত্তৰঃ ভায়েক ।
১২। খালী ঠাইত উপযুক্ত পদ লিখা –
( ক ) মােৰ _ কালি গাঁৱৰ পৰা আহিছে ৷
তেওঁ দেউতাৰ একমাত্ৰ ভনীয়েক ।
উত্তৰঃ মােৰ পেহী কালি গাঁৱৰ পৰা আহিছে । তেওঁ দেউতাৰ একমাত্র ভনীয়েক ।
( খ ) মই কালি তােৰ __ বজাৰত লগ পাইছো। সি হেনো তােতকৈ দুবছৰে সৰু ।
উত্তৰঃ মই কালি তােৰ ভায়েক বজাৰত লগ পাইছাে । সি হেনাে তােতকৈ দুবছৰে সৰু ।
( গ ) সি এতিয়া বজাৰলৈ __ ।
উত্তৰঃ সি এতিয়া বজাৰলৈ গৈছে ।
( ঘ ) আপুনি এতিয়া বজাৰলৈ _ ৷
উত্তৰঃ আপুনি এতিয়া বজাৰলৈ নাযাব ।
( ঙ ) কালি ৰাতি তাৰ _ ঢুকাল । সেই কাৰণে ঘৈণীয়েকে পুৱাতেই লৰালৰিকৈ মাকৰ ঘৰলৈ গ’ল । ভতিজাকজনে আইতাক মৰা খবৰটো __ ক ফোনেৰে জনাইছিল ।
উত্তৰঃ কালি ৰাতি তাৰ শাহুয়েক ঢুকাল । সেইকাৰণে ঘৈণীয়েকে পুৱাতেই লৰালৰিকৈ মাকৰ ঘৰলৈ গ’ল । ভতিজাকজনে আইতাক মৰা খবৰটো তাক ফোনেৰে জনাইছিল ।
১৩। কাৰক কাক বােলে ? ই কেই প্ৰকাৰৰ ? প্রত্যেকৰে এটিকৈ উদাহৰণ দিয়া ।
উত্তৰঃ ক্রিয়াৰ লগত পদৰ যি সম্বন্ধ থাকে বা হয় তাক কাৰক বােলে । কাৰক ছয় প্রকাৰৰ –
১। কর্তা কাৰক ।
২। কর্ম কাৰক ।
৩। কৰণ কাৰক ।
৪। সম্প্রদান কাৰক ।
৫। অপাদান কাৰক । আৰু
৬। অধিকৰণ কাৰক ।
উদাহৰণ :- কর্তা কাৰক ― ল’ৰাবিলাকে খেলিছে ।
কর্ম কাৰক ― চিকাৰীয়ে এটা বাঘ মাৰিছিল ।
কৰণ কাৰক ― আমি কলমেৰে লিখোঁ ।
সম্প্রদান কাৰক ― দুখীয়াক দান কৰিবা ।
অপাদান কাৰক ― গাখীৰৰ পৰা মাখন হয় ।
অধিকৰণ কাৰক ― পুখুৰীত মাছ আছে ।
১৪। কবিতাটিৰ মূল ভাবটো লিখা ।
উত্তৰঃ এই সীমাহীন , বিপুল বিশ্ব সংসাৰত অসংখ্য প্রাণী আছে । প্রাণীবােৰ বিপুল বিশ্বৰ এটি ক্ষুদ্র অংশহে । সেয়েহে , কোনাে প্রাণীৰ হৰণ – ভগনে বিশ্ব সংসাৰত একো প্ৰভাৱ নেপেলায় । যি এক চিৰন্তন প্রক্রিয়াৰ মাজেৰে বিশ্ব সংসাৰখন স্বাভাৱিকভাবে চলি আছে , সি সদায় একেদৰে চলি থাকিব দিন গলে ৰাতি হ’ব , জোন – বেলি ওলায়ে থাকিব, গছত ফুল ফুলিব , বতাহ বলিব , নিজ বাটত নক্ষত্ৰবােৰে ঘূৰি থাকিব । আমি মানুহবােৰে এই বিশাল বিশ্ব সংসাৰত ধূলিকণাৰ দৰে এটি ক্ষুদ্র প্রাণীহে । সেয়েহে , ধূলিকণাৰ দৰে সাধাৰণ মানুহৰ মৃত্যুত জগতৰ কোনাে হানি নহয়।
১৫। এই অন্তহীন বিশ্বত মানুহবােৰ একোটা ক্ষুদ্র প্রাণীহে । কোনােজনৰ মৃত্যু হলেও বিশ্ব সৃষ্টিৰ কোনাে হানি নহয় — এইভাব প্রকটভাৱে প্রকাশ পােৱা দফাটো লিখা ।
উত্তৰঃ অনন্ত বিশ্বৰ অসংখ্য ধূল
এটি মাত্র ধূলি-কণা মই ;
মােৰ অবিহনে এই বিপুল সৃষ্টিৰ
কেনিও অকণাে হানি নাই ।